Donderdag 16 mei zat zaal WES in WVI aardig vol en met een met een flink gespekte agenda hadden we een verrijkende morgen:

Toelichting onthardingsplan Izegem (Tristan Coens, gemeentelijke GIS-verantwoordelijke)

In Izegem is er een ambitieus plan opgezet om de stad te vergroenen door het verminderen van verhardingen, zoals beton en asfalt. Dit project is gebaseerd op de Gemeentelijke Groenvisie en het Lokaal Energie- en Klimaatpact, met als doel één vierkante meter te ontharden per inwoner. Door minder verharding en meer groen kan Izegem beter omgaan met regenwater en droogte, wat zowel ecologische als maatschappelijke voordelen biedt.

Het plan omvat drie hoofdonderdelen: een hemelwater- en droogteplan, een onthardingsscan en een onthardingskaart. Er werd ruim 23.000 vierkante meter aan onthardingspotentieel in kaart gebracht wat na een analyse met lokale kennis resulteerde in 550 locaties waar verharding kan worden verwijderd om de stad groener en meer waterdoorlatend te maken.

De technische kant van de zaak is voor ons Gissers zeker ook interessant. Op basis van verschillende openbare datalagen werd door een studiebureau een potentiekaart opgemaakt die als trigger kan dienen om de prioriteiten van een onthardingskaart te maken, iets wat elke gemeente in de toekomst zal moeten doen. WVI staat je graag bij als je als gemeente hiermee aan de slag wil.

Gastspreker Michel Stuyts

Michel Stuyts is bij velen bekend vanwege zijn blog en website, waar hij talloze GIS-services deelt. Zijn carrière begon als projectmedewerker natuur bij IGO Leuven, daarna werkte hij bij Aquafin als GIS-tekenaar. Vervolgens verzamelde hij uitgebreide ervaring als GIS-coördinator in Edegem en Kontich, en tegenwoordig werkt hij als GIS-adviseur bij Geo-IT.

GIS bij Lokale Besturen

Stuyts benadrukt dat GIS-coördinatoren vaak geïsoleerd werken zonder collega’s om mee te overleggen. Gelukkig bieden de VVSG GIS-werking en regionale overleggen (zoals deze GISCO) een oplossing, net als evenementen zoals Trefdag, FOSS4G en BeGeo. Hij merkt op dat GIS-kennis bij lokale besturen verloren gaat door onvoldoende opleiding van nieuwe medewerkers. Stuyts pleit voor permanente, organisatiebrede GIS-opleidingen.

GIS Software en Data

Bij kleinere besturen is er een verschuiving naar open-source software vanwege budgettaire redenen en de verbeterde kwaliteit van deze software. Grote steden blijven vaak bij betaalde software, maar ook daar neemt het gebruik van open source toe. Stuyts ziet steeds meer lokale besturen hun open data delen, bijvoorbeeld via OpenStreetMap (OSM). Hij raadt tools aan zoals MapComplete, GeoFabrik, Osm2pgsql, Overpass Turbo en BBBike.org om gegevens te beheren en bij te werken.

Webservices en Standaarden

Stuyts bespreekt het belang van webservices voor gegevensuitwisseling tussen verschillende softwareproducten. Het Open Geospatial Consortium (OGC) speelt hierbij een cruciale rol door standaarden voor ruimtelijke data te ontwikkelen. Traditionele OGC-webservices zoals WMS en WFS zijn verouderd. Nieuwe OGC API’s voor WMS en XYZ-tiles bieden verbeterde gegevensuitwisseling en gebruiksvriendelijkheid.

Beschikbare Services en Lagen

Op zijn website biedt Stuyts een uitgebreide lijst van webservices en lagen die beschikbaar zijn voor België en daarbuiten, gegroepeerd per regio en type service. Een handige tip is om via michelstuyts.be/list/details.php te zoeken. Je kunt een XML-bestand downloaden dat je eenvoudig in QGIS kunt importeren. Volg deze stappen:

1. Download XML-bestand.
2. Ga in QGIS naar “Data Source Manager”.
3. Klik op “Load”.
4. Selecteer het XML-bestand.
5. Selecteer de services die je wil importeren.
6. Klik op “Import”.

QGIS Tips en Tricks

Stuyts deelt enkele handige tips voor QGIS-gebruikers:

• Gebruik QGIS in het Engels voor snellere online zoekresultaten.
• Importeer services in bulk. (zie hierboven)
• Versies: QGIS 3.34.6 is momenteel de meest stabiele LTR-versie. Basisgebruikers blijven het best bij de Lange Termijn Release (LTR), terwijl gevorderde gebruikers de nieuwste versie kunnen proberen, hier kunnen echter we l nog bugs in zitten.
• Plugins zoals ChangeDataSource, Layers menu from project, QuickOSM, Rectanglify en QuickMapServices helpen bij het beheren en visualiseren van GIS-data.
• Lees meer op zijn website: Michel Stuyts’ favoriete QGIS-plugins.

Hij raadt ook ZoomToBelgium aan, een plugin die hij zelf heeft geschreven om snel naar je werkgebied terug te keren.

WFS Inladen en Modificeren

Bij het inladen van WFS (Web Feature Services) is het belangrijk om de optie ‘only request features overlapping the view extent’ aan te zetten voor efficiënter inzoomen.

Stuyts’ websites bieden een schat aan praktische tips en tools voor iedereen die met GIS werkt bij lokale besturen. Bezoek zijn websites voor meer informatie en gedetailleerde lijsten van beschikbare GIS-services en lagen.

Een goed GIS-plan is het halve werk! (Leen Moeyaert, intergemeentelijk GIS-coördinator WVI)

Een GIS plan als leidraad voor een GIS-coördinator.

Doel: Als GIS-coördinator krijg je veel opdrachten en het is belangrijk om prioriteiten te stellen. Duidelijke communicatie naar medewerkers en bestuur is essentieel.

Strategisch Plan: Leen stelt een uitvoeringsplan voor het komende jaar voor. Het plan beschrijft acties en prioriteiten voor één jaar, gebaseerd op beleid en meerjarenplanning, en afgestemd op de behoeften van gebruikers.

• Inleiding: Begin met een overzicht van vorige acties, beschikbaar budget en tijdsbesteding van de uitvoerende persoon.
• Fiches: Bestaat uit verschillende fiches met projectomschrijvingen, acties en timings. Voorbeelden:
  • Vastgoedinformatieplatform
  • Wettelijke verplichtingen (jaarlijks)
  • Nieuwe projecten met stappenplannen

Prioritering: Werken volgens het MoSCoW-principe (Must have, Should have, Could have, Would have (but won’t)). Dit helpt prioriteiten te stellen (onmiddellijk, dringend, dit jaar, ooit). In de fiche krijgen de acties de desbetreffende kleur zodat de prioriteiten in één oogopslag duidelijk zijn.

Goedkeuring: Het plan wordt besproken in de stuurgroep en goedgekeurd door het schepencollege. Het opstellen kost tijd, maar het is een nuttige leidraad voor verdere stappen.

Personeelsinzet en Stakeholders: De medewerker wordt genoemd, en bij sommige projecten worden tijd en inzet gedetailleerd uitgewerkt. Philippe Derynck van de provincie maakt een dienstverleningsplan. De GIS-coördinator werkt voor meerdere diensten en het is belangrijk om verantwoordelijkheden duidelijk te bepalen.

Conclusie: Het GIS-plan is geen uitgebreid boek, maar een paar pagina’s die een kort overzicht geven. Het is de afgeklopte prioriteitenlijst die de GIS coördinator een handvest geeft om bewust te zijn van de tijd die nodig om projecten daadwerkelijk af te ronden en met kennis van zaken op ad hoc vragen te kunnen reageren.

WVI Data&Technologie, what can we do for you? (Ward Steeman, Smart Cities WVI)

Ward Steeman beweert nog nooit van het GRB en QQIS gehoord te hebben toen hij anderhalf jaar geleden het ‘get smart’ team bij WVI kwam versterken. Maar geen paniek zijn presentatie ging vooral over het bredere ‘get smart’ verhaal waar WVI voor staat, en bij uitbreiding het verhaal van de ganse afdeling ‘data en technologie’ (oef).

De ‘smart’ werking gaat al een tijdje terug, en zit vervat in het strategisch ondersteunen van de WVI steden en gemeenten op het vlak van digitale transformatie. Wat houdt die werking dan concreet in? Wel, het ‘get smart’ team wil zich niet te hard vastpinnen aan bepaalde platformen, ideeën, of technologieën maar wilde de laatste jaren vooral werk maken van het doorstromen van kennis richting de steden en gemeenten. De terugkerende webinars en inspiratiedagen (toch gekend bij zeker de helft van de aanwezige GIS experten) zijn dan ook vaste waarden geworden. Daarnaast zet WVI ook actief in op een aantal projecten (onder andere Revolt samen met stad Roeselare, Thermai met stad Brugge,..) die binnen het ‘City of Things’ concept van VLAIO vallen en die hopelijk uitmonden in een breed inzetbaar verhaal. Toegegeven, veel projecten slagen er niet in om tot een bredere uitrol te komen. En dat zorgt in het algemeen wel voor wat terughoudendheid hier en daar om nieuwe projecten aan te gaan.

De risico’s op voorhand onderzoeken is natuurlijk niet evident. Technologie evolueert snel (te snel soms), de kosten zijn soms moeilijk op voorhand in te schatten , of de zoektocht naar een technologische partner kan heel wat tijd in beslag nemen. De afdeling ‘data en technologie’ van WVI kan hier een rol spelen, en gaat dan ook graag in gesprek met iedereen die een ‘digitale’ vraag heeft. Of het nu gaat over een eerste brainstorm sessie, het betrekken van kennisinstellingen, project management, of het meeschrijven van een bestek: het ‘smart’ team gaat heel graag in op vragen tot onderzoek en samenwerking!

Last but not least kregen we een inkijk in de mogelijkheden die het interoperabiliteitsverhaal (OSLO/LDES) zal brengen wanneer we in de toekomst data-gedreven oplossingen bedenken. Zegt dit je niets? Check dan zeker de informatie die Vlaamse overheid (via Digitaal Vlaanderen) ter beschikking stelde. Of contacteer Ward!

Statistische sectoren aanpassingen mogelijk (Philippe Derynck, Provincie West-Vlaanderen)

Aanleiding

• Vraag van gemeenten om statistische sectoren aan te passen bij het afbakenen van wijken in ‘Provincie in cijfers’ (PinC).
• De Interprovinciale Data & Analyse werking heeft deze vraag voorgelegd aan Statbel. Ook Brussel en Wallonië zijn vragende partij.
• Op deze wijze is dan REDEGEO ontstaan om de statistische sectoren beter af te stemmen op de huidige situatie.
• Concreet voor de Vlaamse gemeenten zullen de provincies het voortouw nemen. Statbel blijft de eindverantwoordelijkheid houden.
• Belangrijk uitgangspunt is dat de statistische sectoren een gebiedsniveau zijn, bedoeld voor opmaak van statistieken.

Wat moet er gebeuren?

• Er komt nog een handleiding met technische details vanuit Statbel.
• Het zal gaan over minimale aanpassingen: contour blijft behouden, opsplitsing van sectoren is aan de orde.
• Bij de creatie van statistieken moet het naderhand mogelijk zijn dat de nieuwe (aangepaste) sectoren optellen naar de oude.
• De aanpassing van de sectoren betekent ook dat de PinC data op statistisch sectorniveau ook moet opnieuw aangemaakt worden. Dit staat ook op de planning.

Communicatie

• Aan elke gemeente wordt een brief verstuurd, met de vraag om tegen 1 juli te laten weten of men in de eigen gemeente een of meerdere sectoren wil splitsen.
• In de periode 1 juni 2024 – 1 juli 2025 zal Hilde Coudenys de gemeenten contacteren die aanpassingen willen doorvoeren, om zo de concrete vragen en voorstellen te verzamelen.